Jest to reakcja alergiczna podobna do innych typu anafilaksji, ale dokonuje się na skórze i/lub w tkance podskórnej. Wygląd jest dość charakterystyczny, podobny do skutków kontaktu z pokrzywą – występują „bąble” pokrzywkowe, najczęściej na twarzy, tułowiu, ramionach. Bąble te dają uczucie pieczenia, niewielkiej bolesności i swędzenia. Powstają na skutek reakcji, która na drodze skomplikowanych mechanizmów prowadzi do rozszerzenia drobnych naczyń krwionośnych w skórze i podrażnienia przez substancje (tzw. mediatory reakcji alergicznej) zakończeń nerwowych skóry, co powoduje pieczenie, swędzenie i bolesność w okolicach umiejscowienia pokrzywki.

Jeżeli ta reakcja zachodzi w głębszych warstwach skóry, to występuje obrzęk tego obszaru, zwłaszcza tam, gdzie tkanka jest mniej spoista, np. okolica twarzy – usta, powieki, małżowiny uszne, okolice stawów. Często bąble pokrzywkowe mogą się też rozprzestrzenić na całe ciało, łącznie ze skórą na głowie. Pokrzywce mogą (ale nie muszą) towarzyszyć objawy ogólne, takie jak bóle brzucha, biegunka, dreszcze, złe samopoczucie, stan podgorączkowy, bóle okolicy stawów.

Jeżeli pokrzywka trwa nie dłużej niż 6 tygodni, kwalifikujemy ją jako ostrą, jeżeli powyżej – jako przewlekłą. Bardzo trudno jest ustalić, co powoduje wystąpienie i nawroty takiej pokrzywki i często niestety nie udaje się określić czynnika sprawczego i wymaga wielu badań diagnostycznych.

Co może wywołać wysiew pokrzywki?

Przyczyny pokrzywki – reakcje alergiczne na:

• Leki – w tym na penicylinę i antybiotyki pochodne penicyliny, sulfonamidy (np. Biseptol), Furagin, pochodne Aspiryny, niesterydowe leki przeciwzapalne, środki używane do kontrastowych badań radiologicznych. Jednak większość leków może dać objawy pokrzywkowe u uczulonego pacjenta.

• Jady owadów błonkoskrzydłych – pszczoły, osy, szerszenie. Ale często też meszki, mrówki, niektóre rodzaje gąsienic, opisano również odczyny pokrzywkowe po ukąszeniu biedronki.

• Pokarmy – w tym owoce morza jak krewetki, małże, ale i orzechy, mleko, jaja.

• Dodatki pokarmowe – tzw. „chemia” w pokarmach: barwniki, aromaty, konserwanty, resztki środków ochrony roślin (nie sposób wykryć tego typu źródła alergizacji). Przykładem może być dziecko, które raz reaguje, a raz nie reaguje na truskawki. Pierwsza diagnoza to uczulenie na truskawki. Jednak po zjedzeniu truskawek z działki babci („niepryskanych”) nic się nie dzieje. Wszystko wskazuje więc zależność od stosowania oprysków upraw owoców i warzyw oraz od przestrzegania lub nie okresów karencji.

• U wielu pacjentów powodem pokrzywki mogą być infekcje – wtedy pokrzywka występuje wraz z objawami infekcji takimi jak np. katar, ból gardła, stany podgorączkowe czy wręcz gorączka, opryszczka wirusowa (tzw. „zimno” na wargach), przewlekłe infekcje zatok, dróg moczowych, niewykryte ogniska ropne – np. w okolicy zębów.

• Choroby ogólnoustrojowe. Często wysiew pokrzywki wyprzedza poważne choroby ogólnoustrojowe, niejako jest ich „zapowiedzią”, dlatego nigdy nie wolno ich lekceważyć.

Konsultacje medyczne: lek. med. Irena Kagan-Grzesiak