Niemowlę styka się ze światem zewnętrznym powierzchnią skóry oraz przewodem pokarmowym. Dostaje też szczepionki w pierwszym roku życia. Dlatego czynnik alergizujący niemowlę najczęściej będzie związany z podanym pokarmem, szczepionką lub środkami pielęgnacji skóry, zwłaszcza zawierającymi zapachowe, konserwujące czy antybakteryjne substancje chemiczne.

Najczęściej obserwuje się reakcje alergiczne u niemowląt po wprowadzeniu pierwszego pokarmu „zewnętrznego” po mleku matki. Mam na myśli soki owocowe i warzywne, mleko krowie (nawet modyfikowane), herbatki owocowe, później papki warzywne, wywary mięsne, jajka. Często wtedy (w zależności od typu reakcji alergicznej) występują zmiany skórne, chlustające wymioty, zmiany konsystencji wypróżnień, domieszka śluzu lub nitki krwi w stolcu. Mogą wystąpić niepokój i krótkie fazy snu.

Drugim co do częstości odczynem alergicznym u niemowląt jest odczyn po szczepieniu. Może być to duży odczyn miejscowy, który na ogół nie wymaga interwencji lekarza, ale może też wystąpić uogólniony odczyn wysypkowy, zblednięcie lub zaczerwienienie skóry, biegunkowy stolec, zmiany typu liszajowatego lub bąble pokrzywkowe na całej skórze. Należy nadmienić, że często rodzice są zaniepokojeni długo utrzymującymi się zmianami na ramieniu dziecka po szczepionce po gruźlicy. Nie ma powodu do niepokoju, takie zmiany mogą utrzymywać się wiele miesięcy i nie są powodem do interwencji lekarza. Natomiast jeżeli w trakcie badania lekarz stwierdzi powiększony węzeł pachowy po stronie szczepienia, to konieczne są konsultacje w poradni szczepień bądź w poradni pulmonologicznej.

Następnym czynnikiem powodującym reakcje alergiczne miejscowe lub uogólnione mogą być kosmetyki – i to nie tylko stosowane do pielęgnacji skóry dziecka, ale te używane przez osoby kontaktujące się z dzieckiem. Wszelkiego rodzaju perfumy, kremy do twarzy dla dorosłych, fluidy itd. mogą być powodem alergii skórnej. Proszę zwracać uwagę na twardość wody do kąpieli dziecka – w razie zbyt twardej wody może być konieczność instalacji uzdatniacza wody. Kąpiel zbyt ciepła (powyżej 38 stopni C) lub zbyt zimna (poniżej 25 stopni C) może być powodem wystąpienia reakcji alergicznej na całej skórze, łącznie z uogólnioną reakcją pokrzywkową.

U starszego dziecka, młodzieży i dorosłych mogą wystąpić odczyny anafilaktoidalne po wysiłku fizycznym, nagłym oziębieniu lub przegrzaniu organizmu. Obserwuje się też odczyny typu tzw. fotoalergii – po nasłonecznieniu lub solarium.

Czynniki mogące wywołać anafilaksję:

• pokarmy;
• leki i zaburzenia w przemianie niesterydowych leków pprzeciwzapalnych;
• ukąszenia i użądlenia owadów;
• niektóre przypadki anafilaksji zależnej od wysiłku fizycznego;
• reakcje anafilaktoidalne niezwiązane z mechanizmem alergii;
• podanie np. gammaglobuliny, dextranu, albuminy;
• nagłe oziębienie organizmu;
• światło słoneczne;
• wieloczynnikowe reakcje, gdzie nakłada się na siebie kilka czynników (np. lek uwrażliwiający na promienie UV oraz przebywanie na słońcu).

Konsultacje medyczne: lek. med. Irena Kagan-Grzesiak