Po postawieniu rozpoznania POChP lekarz zwykle zaleca odpowiednie leczenie, które ma na celu zmniejszenie duszności i poprawę zdolności do wykonywania wysiłku.

Podstawowymi lekami stosowanymi w leczeniu POChP są preparaty rozszerzające oskrzela. Należą one do dwóch grup leków: tzw. leków cholinolitycznych i beta 2-mimetycznych. Obie grupy różnią się nieco sposobem działania, ale wszystkie w konsekwencji powodują rozkurcz oskrzeli i poprawiają przepływ powietrza przez drogi oddechowe. W obu grupach dostępne są preparaty o krótkim czasie działania (do kilku godzin) oraz długim czasie działania (do 12 – 24 godzin). Leki o krótkim czasie działania należy stosować kilka razy na dobę, natomiast leki o dłuższym okresie działania wystarczy przyjmować 1 lub 2 razy na dobę. Obecnie zaleca się stosowanie leków długodziałających, ponieważ skuteczniej poprawiają przepływ powietrza przez drogi oddechowe oraz skuteczniej zmniejszają duszność. Na rynku dostępnych jest wiele preparatów w różnych inhalatorach (aerozole, proszki). Wiele preparatów stosowanych w leczeniu POChP jest dostępnych w inhalatorach zawierających jeden pojedynczy lek (zarówno dla leków krótko jak i długodziałających). Dotychczas w jednym inhalatorze znane były połączenia tylko dwóch grup leków: beta 2-mimetycznych i steroidów wziewnych oraz krótkodziałającego leku cholinolitycznego i beta 2-mimetycznego. Obecnie w jednym inhalatorze dostępne są również preparaty zawierające leki z obu grup rozszerzających oskrzela o długim czasie działania (do 24 godzin).

Aktualnie uważa się, że stosowanie równolegle dwóch leków rozkurczowych (tzw. terapia dwulekowa) jest optymalnym sposobem leczenia chorych na POChP. Możliwość inhalowania dwóch leków jednocześnie z jednego inhalatora jest bardzo wygodnym rozwiązaniem i ułatwia proces leczenia. Przy takim sposobie podawania leków chorzy popełniają mniej błędów, niż przy inhalowaniu leków z różnych inhalatorów. U niektórych chorych taki sposób leczenia jest niewystarczający. W przypadku rozpoznania POChP w wysokim stopniu zaawansowania choroby, częstych zaostrzeniach choroby lub przy współistnieniu astmy oskrzelowej, konieczne jest dołączenie jeszcze innej grupy leków – steroidów wziewnych. Jest to grupa leków o silnym działaniu przeciwzapalnym. Dodanie takiego leczenia może zmniejszyć nasilenie objawów choroby oraz zredukować ilość zaostrzeń choroby w ciągu roku.

W przypadku konieczności zastosowania steroidów wziewnych w leczeniu POChP możliwe jest wykorzystanie w tym celu inhalatorów zawierających taki preparat pojedynczo lub w połączeniu z lekiem beta 2-mimetycznym w jednym inhalatorze. W takim przypadku należy dodatkowo dołączyć inhalator zawierający lek cholinolityczny. Obecnie na rynku pojawiają się już leki do stosowania wziewnego zawierające w jednym inhalatorze trzy różne preparaty: dwa rozszerzające oskrzela oraz steroid. Należy zauważyć, że obecnie stosowane leki wykazują wysokie bezpieczeństwo dla chorego, a ich działanie skupione jest przede wszystkim w obrębie układu oddechowego i prawie nie jest zauważalne w innych narządach. Aby leczenie było skuteczne chory powinien dobrze opanować sposób obsługi zaleconego inhalatora (lub inhalatorów przy stosowaniu różnych preparatów w oddzielnych inhalatorach).

Zwykle w czasie przekazywania pacjentowi zaleceń, lekarz lub pielęgniarka, instruuje sposób inhalowania leków z konkretnych inhalatorów. Często, w czasie kolejnych konsultacji, lekarz przypomina pacjentowi sposób obsługi inhalatora i skutecznego wdychania leku. Dokładne wyjaśnienie procesu inhalowania leków jest podstawą skutecznego leczenia. Nawet najlepszy lek przyjmowany nieprawidłowo nie zapewni sukcesu w leczeniu. W przypadku kłopotów z obsługą jednego typu inhalatora, lekarz może zalecić zmianę na inny rodzaj, aby optymalnie dostosować sposób podawania leku do oczekiwań pacjenta. Wiele leków dostępnych w leczeniu POChP jest refundowanych, jednak ich ceny mogą się znacznie różnić. W czasie konsultacji z lekarzem warto zapytać o orientacyjną odpłatność za lek, aby wybrać wariant leczenia akceptowany przez chorego.

U niektórych chorych w terapii korzystne jest okresowe dołączenie leków rozrzedzających wydzielinę oskrzelową, usprawniając w ten sposób jej odkrztuszanie. U chorych z ciężką postacią choroby oraz nasilonymi objawami przewlekłego zapalenia oskrzeli, lekarz może rozważyć dołączenie do leczenia preparatu roflumilast. Hamuje on procesy zapalne zarówno w całym organizmie, jak i w obrębie płuc. Dodanie tego leku może zmniejszyć ilość zaostrzeń choroby w ciągu roku. Obecnie przyjmuje się, że w przypadku zmniejszenia objawów POChP możliwe jest obniżenie intensywności leczenia.

W czasie wystąpienia zaostrzeń choroby lekarz zwiększa intensywność leczenia, często niezbędne jest dołączenie antybiotyku, czasem również steroidu w postaci doustnej. Dobrą formą leczenia w czasie nasilenia objawów choroby jest możliwość podawania niektórych leków w formie aerozoli z zastosowaniem tzw. nebulizatora. Metoda ta pozwala skutecznie podawać lek do dróg oddechowych, nawet przy braku współpracy ze strony pacjenta. Urządzenie takie jest niewielkich rozmiarów, wygodne w użyciu i znacznie podnosi skuteczność leczenia u ciężko chorych pacjentów. Do tej formy leczenia dostępne są zarówno preparaty rozszerzające oskrzela, jak i działające przeciwzapalnie (steroidy) oraz rozrzedzające wydzielinę oskrzelową. Najczęściej inhalowanie leku odbywa się przez maseczką znajdującą się w zestawie z nebulizatorem. Zakup nebulizatora nie jest refundowany przez NFZ, ale większość leków stosowanych w tej formie leczenia posiada refundację.

Leczenie takie może być refundowane przez NFZ. Po zakwalifikowaniu pacjenta do tej terapii opiekę nad chorym obejmuje poradnia domowego leczenia tlenem (świadczenie finansowane przez NFZ). W takim przypadku, u najciężej chorych, konsultacje zespołu sprawującego opiekę (lekarz, pielęgniarka) mogą odbywać się w domu chorego. U niektórych chorych z bardzo ciężką postacią choroby, u których dochodzi do niewydolności oddechowej z gromadzeniem w organizmie dwutlenku węgla (tzw. hiperkapnia) należy rozważyć stosowanie wentylacji nieinwazyjnej (non-invasive ventilation). Do leczenia tą metodą wykorzystuje się specjalne urządzenia, a mieszaninę powietrza podaje się choremu do dróg oddechowych pod zwiększonym ciśnieniem, za pośrednictwem specjalnych masek zakładanych na twarz lub tylko nos.

dr Beata Mamełka
Alergolog, Pulmonolog, Internista